Τελ. ενημέρωση:
01-Feb-2012

Οι ενδοκρινικοί διαταράκτες είναι χημικές ουσίες (φυσικές ή συνθετικές), οι οποίες παρεμβαίνουν στην ομαλή λειτουργία του ορμονικού συστήματος τόσο του ανθρώπου, όσο και των ζώων. Η χρήση των ενδοκρινικών διαταρακτών είναι πολύ διαδεδομένη και οι πηγές έκθεσης πολλαπλές. Η έκθεση στους ενδοκρινικούς διαταράκτες μπορεί να συμβεί από την τροφή, το νερό, τον αέρα και το έδαφος, αλλά και επιπρόσθετα μέσω της μητρικής οδού (μέσω του πλακούντα και μέσω του θηλασμού). Έχουν εντοπιστεί περισσότερες από εκατό φυσικές ή συνθετικές ουσίες, οι οποίες επιδρούν στη θυρεοειδική λειτουργία με πολλαπλούς μηχανισμούς: Αναστέλλοντας την πρόσληψη του ιωδίου από το θυρεοειδή (υπερχλωρικά, θειοκυανιούχα και νιτρικά ιόντα), τη δράση της θυρεοειδικής υπεροξειδάσης (ισοφλαβόνες), επηρεάζοντας τη σύνδεση με τον υποδοχέα των θυρεοειδικών ορμονών (πολυχλωριωμένα διφαινύλια, πολυβρωμιούχα διφαινύλια, διφαινόλη-Α, triclosan), καθώς και τη μεταφορά και το μεταβολισμό των θυρεοειδικών ορμονών (πολυχλωριωμένα διφαινύλια, πολυβρωμιούχα διφαινύλια, γενιστεΐνη, διοξίνες κ.ά.). Η έκθεση στους ενδοκρινικούς διαταράκτες μας αφορά όλους, ο άνθρωπος όμως είναι περισσότερο ευάλωτος στις χημικές αυτές ουσίες κατά την εμβρυϊκή ζωή και κατά την παιδική ηλικία, καθώς μπορεί να επέμβουν σε διάφορα στάδια της ανάπτυξης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ενδέχεται να μεσολαβεί ένα σημαντικό χρονικό διάστημα από την έκθεση στους ενδοκρινικούς διαταράκτες έως την εμφάνιση των συμπτωμάτων, γεγονός που καθιστά τη μελέτη της δράσης τους ιδιαίτερα δύσκολη. Κάποιοι πιθανοί θυρεοειδικοί διαταράκτες έχουν μελετηθεί αποκλειστικά in vitro ή σε πειραματόζωα, ενώ η δράση τους στον άνθρωπο παραμένει υπό διερεύνηση. Στο κεφάλαιο αυτό, αναφέρεται η επίδραση των ενδοκρινικών διαταρακτών στη θυρεοειδική λειτουργία ταξινομημένη ανάλογα με το μηχανισμό δράσης τους, καθώς και η πιθανή επίδρασή τους στην ανάπτυξη όγκων θυρεοειδούς. Υπάρχει ανάγκη υλοποίησης επιδημιολογικών μελετών ώστε να διευκρινιστεί η δράση τους, αλλά και κρατικών μηχανισμών πρόληψης για να αποφευχθεί η έκθεση στις ουσίες αυτές.

Λέξεις ευρετηρίου: Ενδοκρινικοί διαταράκτες, Θυρεοειδής, Καρκίνος θυρεοειδούς, Μεταβολισμός θυρεοειδικών ορμονών.