Τελ. ενημέρωση:
17-Jul-2014

ΣΚΟΠΟΣ Η μελέτη των κληρονομικών αταξιών στον ελληνικό πληθυσμό, με εστίαση στον επιπολασμό, στη γεωγραφική κατανομή, στο φαινοτυπικό και γονοτυπικό φάσμα της αταξίας Friedreich, καθώς και στον επιπολασμό, το γονοτυπικό και φαινοτυπικό φάσμα των επικρατών αταξιών, γνωστών και ως νωτιαιοπαρεγκεφαλιδικών αταξιών (spinocerebellar ataxias, SCA).

ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Στην παρούσα μελέτη συμπεριλήφθηκαν 192 διαδοχικοί ασθενείς-δείκτες με υποψία κληρονομικής αταξίας που παραπέμφθηκαν στη Μονάδα Νευρογενετικής της Α΄ Νευρολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο μέσα σε διάστημα 19 ετών. Για τους υπολογισμούς του επιπολασμού συμπεριλήφθηκαν όλοι οι ζώντες ασθενείς με αταξία Friedreich ή με επικρατή αταξία από το δείγμα του Αιγινήτειου, καθώς και μικρή ομάδα αταξικών ασθενών που παραπέμφθηκαν στο Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής της Κύπρου για μοριακή διάγνωση και ήταν απόντες από το δείγμα της Αθήνας.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Ο ελάχιστος επιπολασμός της αταξίας Friedreich υπολογίστηκε σε 0,9/100.000. Αυξημένη συχνότητα διαπιστώθηκε στα νησιά του Αιγαίου, με εστίες ιδιαίτερα υψηλού επιπολασμού (clusters) στην Ικαρία και τη Μήλο. Ο ελάχιστος επιπολασμός των επικρατών αταξιών (SCA) υπολογίστηκε σε 0,7/100.000. Το γονοτυπικό και το φαινοτυπικό φάσμα της αταξίας Friedreich δεν διέφερε σημαντικά από άλλους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς. Ανευρέθηκε ένας σύνθετος ετεροζυγώτης ασθενής (compound heterozygote) με τη γνωστή σημειακή μεταλλαγή Asn146Lys στο ένα αλληλόμορφο του γονιδίου FXN. Αδιάγνωστες υπολειπόμενες αταξίες περιλάμβαναν σε ποσοστό >50% περιπτώσεις Friedreich-like και σπαστικών αταξιών. Όσον αφορά στους διαφορετικούς γενετικούς τύπους των SCA, ανευρέθηκαν ασθενείς με SCA1, SCA2, SCA6, SCA7 και SCA17. Συχνότερες επικρατείς αταξίες αναδείχθηκαν οι SCA1 και SCA7, ενώ δεν ανιχνεύτηκαν ασθενείς με SCA3, τη συχνότερη SCA σε πολλούς ευρωπαϊκούς πληθυσμούς. Συνολικά, μοριακή διάγνωση επιτεύχθηκε στο 30% των επικρατών αταξιών. Οι αδιάγνωστοι ασθενείς με επικρατή αταξία ήταν στην πλειονότητά τους τύπου ΙΙΙ (αμιγείς παρεγκεφαλιδικές αταξίες).

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η αταξία Friedreich είναι η συχνότερη κληρονομική αταξία στον ελληνικό πληθυσμό, με επιπολασμό ελαφρώς χαμηλότερο του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Οι επικρατείς αταξίες ακολουθούν σε συχνότητα. Περιπτώσεις SCA1, SCA2, SCA6, SCA7 και SCA17 συμπληρώνουν το φάσμα των Ελλήνων ασθενών με κληρονομική αταξία και συγκεκριμένη μοριακή διάγνωση. Η SCA3 (νόσος Machado-Joseph) φαίνεται να είναι ιδιαίτερα σπάνια στον ελληνικό πληθυσμό. Με βάση τα παραπάνω, προτείνεται διαγνωστικός αλγόριθμος για τη μοριακή προσέγγιση των κληρονομικών αταξιών στην Ελλάδα.

Λέξεις ευρετηρίου: Αταξία Friedreich, Ελλάδα, Κληρονομικές αταξίες, Νωτιαιοπαρεγκεφαλιδικές αταξίες, Πληθυσμιακή μελέτη.