Τελ. ενημέρωση:

   31-May-2016
 

Αρχ Ελλ Ιατρ, 33(Συμπληρωματικό τεύχος 1) 2016, 66-70

ΕΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ

Το αισθητό Εγώ μου, το νοητό Εγώ μου, και το κοινωνικό Εγώ μου:
H γέννησή τους και ο θάνατός τους

Δ.Α. Σιδερής
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Σχολή Επιστημών Υγείας, Τμήμα Ιατρικής

Η αμοιβάδα ποτέ δεν πεθαίνει. Το σώμα της, όταν έρχεται η ώρα, μοιράζεται εξίσου σε δυο μικρές θυγατρικές αμοιβάδες χωρίς να αφήσει πίσω του πτώμα (δυναμική αθανασία). Την ιδιότητα αυτή στον άνθρωπο διατηρούν μόνον τα λίγα γεννητικά του κύτταρα. Τα τρισεκατομμύρια σωματικά πεθαίνουν αφήνοντας πτώμα. Στα κύτταρά μας υπάρχουν δύο ειδών θάνατοι: ο βίαιος και ο αποπτωτικός. Ο δεύτερος είναι προγραμματισμένος και επέρχεται με το χρόνο, χωρίς εξωτερική αιτία, και δεν συνεπάγεται το θάνατο του ακέραιου πολυκύτταρου οργανισμού· απεναντίας η ζωή του προϋποθέτει τον, στην ώρα του, θάνατο των κυττάρων του. Οι άνθρωποι αρχίζομε να υπάρχουμε ως αισθητά όντα (αντιληπτά από τρίτους) με τη σύλληψή μας. Ως έμβρυα αδυνατούμε να συλλάβουμε την ύπαρξή μας, διότι δεν υπάρχει διαφορά από το περιβάλλον μας που να μπορεί να γίνει αντιληπτή από τις αισθήσεις μας. Με τον τοκετό διαχωρίζεται το εγώ μας από το εγώ της μητέρας μας, αλλάζει το περιβάλλον μας, το νέο περιβάλλον μας ασκεί καταιγισμό ποικίλων ερεθισμάτων πάνω στα αισθητήριά μας, καταλαβαίνομε την διαφορά του εαυτού μας από το περιβάλλον μας, αρχίζομε να υπάρχουμε και ως νοητά όντα. Εξωμήτρια, εισαγόμαστε σε μία τουλάχιστον κοινωνία με μια διαβατήρια τελετή (βάπτιση, περιτομή, εγγραφή στα ληξιαρχικά βιβλία κτλ), αρχίζομε να υπάρχουμε και ως κοινωνικά όντα. Ο θάνατος του αισθητού Εγώ επέρχεται τη στιγμή που παύει η αυτορρύθμιση του οργανισμού μας και αρχίζει η αφομοίωσή μας από το περιβάλλον μας. Είναι οριστικός και αμετάκλητος, συνέπεια τού νόμου της εντροπίας. Ο θάνατος του νοητού Εγώ επέρχεται πριν (λίγα λεπτά ή, σε βαθιά κώματα, μέρες ή μήνες) από το θάνατο του αισθητού Εγώ μας, όταν παύουμε οριστικά να αντιλαμβανόμαστε τη διαφορά μας από το περιβάλλον μας. Ο θάνατος του κοινωνικού Εγώ μας συντελείται με μια κοινωνική πράξη (διαγραφή από τα ληξιαρχικά βιβλία) και/ή διαβατήρια τελετή (κηδεία). Το κοινωνικό Εγώ μας, ωστόσο, μπορεί να παραμένει αθάνατο στη μνήμη της κοινωνίας. Ο ιδανικός θάνατος γίνεται με 'απόπτωση' των ανθρώπων, όταν έρθει η ώρα τους. Η τεχνητή παράταση της αισθητής ζωής όταν η νοητή έχει γίνει απαράδεκτη, αποτελεί διαδικασία το ίδιο αφύσικη όσο και η βίαιη διακοπή της. Πότε πρέπει να πεθαίνουν τα μέλη της κοινωνίας; (Δεν υπάρχει 'πρέπει' χωρίς κοινωνία.) Το κοινωνικό Εγώ μας μπορεί να ζει εσαεί στη μνήμη της κοινωνίας. Η Εκκλησία εύχεται «ανώδυνα, ανεπαίσχυντα, ειρηνικά, τα τέλη της ζωής ημών». Μιλάει για το νοητό Εγώ, που θα μεταπέσει στη μακάρια ανυπαρξία, ίδια με εκείνη στη μήτρα της μάνας του. Η μετάβαση σ' αυτήν την ανυπαρξία εύχομαι για το αισθητό Εγώ μου να είναι ανώδυνη, ανεπαίσχυντη, ειρηνική, και όχι βασανιστική.

Λέξεις ευρετηρίου: Αισθητό εγώ, Καλός θάνατος, Κοινωνικό εγώ, Νοητό εγώ, Πότε πρέπει να πεθαίνομε (πππ), Προγραμματισμένος ανθρώπειος θάνατος, Προγραμματισμένος κυτταρικός θάνατος.


© Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής