Τελ. ενημέρωση:
29-Sep-2025

Το κάπνισμα συνιστά παγκοσμίως μια από τις κύριες αιτίες θανάτου που μπορεί να αποφευχθεί και αποτελεί σημαντικό ζήτημα δημόσιας υγείας με πολλαπλές διαστάσεις. Αν και είναι πλέον γνωστό ότι υφίστανται διαφορές ως προς το κάπνισμα μεταξύ ανδρών και γυναικών, υπάρχει σημαντικό κενό στην ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου. Η ίδια η ιστορία εξάπλωσης του καπνού στον δυτικό κόσμο αποτελεί την πρώτη ένδειξη για τη διαφορετική πρόσβαση των δύο φύλων στο κάπνισμα και την ετεροχρονισμένη υιοθέτηση των καπνισματικών συνηθειών από τις γυναίκες. Ακόμη και στη σύγχρονη εποχή, ο επιπολασμός του καπνίσματος μεταξύ των ανδρών είναι υψηλότερος από τον αντίστοιχο στις γυναίκες σε όλες τις χώρες του κόσμου, με τα δεδομένα να υποδεικνύουν αποκλίσεις με βάση το φύλο ήδη από την εφηβική ηλικία. Το μεγαλύτερο χάσμα στον επιπολασμό καπνίσματος μεταξύ ανδρών και γυναικών παρατηρείται σε χώρες χαμηλού, χαμηλού μεσαίου και υψηλού μεσαίου εισοδήματος. Στην Ευρώπη, και ειδικότερα στην Ελλάδα, αν και ο επιπολασμός καπνίσματος μεταξύ των ανδρών είναι μεγαλύτερος, οι γυναίκες καπνίζουν σε υψηλό ποσοστό (Ελλάδα, 2023: 40% και 32%, αντίστοιχα). Μεταξύ των ετών 1990 και 2019 σημειώθηκε μείωση του επιπολασμού καπνίσματος τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, σε όλες σχεδόν τις χώρες του κόσμου, αν και στην Ελλάδα η μείωση αυτή στις γυναίκες ήταν αμελητέα (-18,9% στους άνδρες και -0,6% στις γυναίκες). Οι καπνισματικές προτιμήσεις των γυναικών μεταβάλλονται συχνά κατά την κύηση, αναδιαμορφώνοντας πληθυσμιακά το σύνολο των καπνιστριών. Μια επί πλέον παράμετρος που καθορίζει σε σημαντικό βαθμό την τάση προς το κάπνισμα είναι το εκπαιδευτικό επίπεδο του ατόμου, το οποίο μπορεί να παράσχει πολύτιμες πληροφορίες συμπληρωματικές με την αξιολόγηση του φύλου. Η επίδραση του βιολογικού φύλου και της ορμονικής ισορροπίας στις καπνισματικές συνήθειες του ατόμου είναι εμφανής στη μελέτη του εθισμού, του κινήτρου για κάπνισμα και της αίσθησης ή όχι του κινδύνου. Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες εμφανίζουν λιγότερο επιτυχή αποτελέσματα από τους άνδρες στη διακοπή του καπνίσματος. Συμπερασματικά, είναι εμφανές ότι όταν δεν λαμβάνεται υπ' όψιν το φύλο, η μελέτη του καπνίσματος περιορίζει τους ερευνητές και αποκρύπτει σημαντικές διαφορές. Η αναγνώριση και η περαιτέρω διερεύνηση των διαφορετικών καπνισματικών τάσεων μεταξύ των ανδρών και των γυναικών μπορεί να συνιστά το κλειδί για ανάπτυξη περισσότερο αποτελεσματικών στρατηγικών στοχευμένης πρόληψης και διακοπής καπνίσματος.

Λέξεις ευρετηρίου: Διαχρονικές τάσεις, Επιπολασμός, Κάπνισμα, Φύλο.