Τελ. ενημέρωση:
31-May-2016

ΣΚΟΠΟΣ Σήμερα, που ο μέσος όρος ζωής έχει υπερδιπλασιαστεί σε σχέση με την αρχαιότητα και η βιοϊατρική τεχνολογία έχει ασαφοποιήσει τα όρια ζωής και θανάτου, τίθεται εμπρός μας αμείλικτο το ερώτημα «Πότε πρέπει να πεθαίνει ο άνθρωπος;» Σκοπός μας ήταν να διερευνηθεί εάν και τι απαντούν στο ερώτημα αυτό οι τέσσερις Ευαγγελιστές.

ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Έγινε συστηματική αναζήτηση όλων των σχετικών με το θάνατο χωρίων των Ευαγγελίων, με διασταύρωση τεσσάρων διαφορετικών τρόπων: (α) Ανάγνωση των ευαγγελικών κειμένων στο πρωτότυπο αρχαίο κείμενο και σε μετάφραση, των έγκριτων εκδόσεων της Βιβλικής Εταιρίας. (β) Αναζήτηση χωρίων με λέξεις κλειδιά από τρία διαφορετικά έντυπα ευρετήρια της Καινής Διαθήκης, γνωστά ως Ταμεία (Bruder 1993, Erasmus Schmidt 1990, Αρχιμ. Κοσμά Λ. Παλαιογιάννη 2000). (γ) Αναζήτηση χωρίων με λέξεις κλειδιά από δύο διαφορετικά ηλεκτρονικά ευρετήρια της Καινής Διαθήκης. (δ) Ανάγνωση της ερμηνείας των Ευαγγελικών κειμένων του ερμηνευτή Πατέρα της Ορθόδοξης Εκκλησίας οσίου Θεοφύλακτου Βουλγαρίας (του 11ου αιώνα).

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Εντοπίστηκαν συνολικά 133 λιγότερο ή περισσότερο σχετικά χωρία, 35 στο Ευαγγέλιο του Ματθαίου, 29 στου Μάρκου, 45 στου Λουκά, και 24 στου Ιωάννη. Τα τρία πιο σχετικά χωρία φαίνεται να είναι τα: (α) «Περὶ δὲ τῆς ἡμέρας ἐκείνης καὶ ὥρας οὐδεὶς οἶδεν, οὐδὲ οἱ ἄγγελοι τῶν οὐρανῶν, εἰ μὴ ὁ πατήρ μου μόνος» (Ματθαίος 24:36, Μάρκος 13:32), «Ποια μέρα και ώρα θα έρθει το τέλος, κανένας δεν το ξέρει, ούτε οι άγγελοι των ουρανών, παρά μόνο ο Πατέρας μου», που δεν αναφέρεται στο «πότε πρέπει να γίνει» αλλά στο «πότε γίνεται» και σφραγίζεται με το «οὐδεὶς οἶδεν». (β) «Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, δέσποτα, κατὰ τὸ ῥῆμά σου ἐν εἰρήνῃ, ὅτι εἶδον οἱ ὀφθαλμοί μου τὸ σωτήριόν σου, ὃ ἡτοίμασας κατὰ πρόσωπον πάντων τῶν λαῶν» (Λουκάς 2:29-31), «Τώρα, Κύριε, μπορείς ν' αφήσεις τον δούλο σου να πεθάνει ειρηνικά, όπως του υποσχέθηκες, γιατί τα μάτια μου είδαν το σωτήρα που ετοίμασες για όλους τους λαούς», όπου δίδεται μεν η απάντηση «νῦν» στο «πότε» αλλά το κριτήριο μιας τέτοιας απόφασης (να βαστάξει στην αγκαλιά του τον Ιησού) είναι δύσκολο, εάν όχι αδύνατο, από τους ανθρώπους να εφαρμοστεί. (γ) «Πρὸ δὲ τῆς ἑορτῆς τοῦ πάσχα εἰδὼς ὁ Ἰησοῦς ὅτι ἐλήλυθεν αὐτοῦ ἡ ὥρα ἵνα μεταβῇ ἐκ τοῦ κόσμου τούτου πρὸς τὸν πατέρα» (Ιωάννης 13:1), «Πριν από τη γιορτή του Πάσχα, ξέροντας ο Ιησούς πως ήρθε η καθορισμένη γι' αυτόν ώρα να φύγει από τον κόσμο και να πάει στον Πατέρα», είναι εξίσου δύσκολο να εφαρμοστεί από τους θνητούς.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Oι Ευαγγελιστές δεν απαντούν στο πότε (πότε πρέπει να πεθαίνει ο άνθρωπος) αλλά στο πώς (πώς πρέπει να πεθαίνει ο άνθρωπος). Το «ἐλήλυθεν αὐτοῦ ἡ ὥρα» μπορεί να ερμηνευτεί ότι υπάρχει και για κάθε άνθρωπο η σωστή ώρα, ούτε νωρίτερα ούτε αργότερα, αλλά τα Ευαγγέλια δεν δίνουν στους ανθρώπους τρόπο προσδιορισμού της δικής τους σωστής ώρας. Μελλοντική επέκταση της μελέτης σε όλη την Καινή και Παλαιά Διαθήκη και σε όλα τα πατερικά κείμενα θα μπορούσαν να ισχυροποιήσουν ή εξασθενίσουν τα συμπεράσματα αυτά ή και να δώσουν απάντηση στο «πότε».

Λέξεις ευρετηρίου: Ανάσταση, Ευαγγέλιο, Ευαγγελιστής, Ευθανασία, Καλός θάνατος, Πότε πρέπει να πεθαίνομε (ΠΠΠ).